Een handgranaat voor de deur…
Door :
18 november 2019
Bijltjesdag
Dinsdagmiddag: bijltjesdag. Jargon voor curatoren dat er een nieuw faillissement kan binnenkomen. De telefoon gaat. Het faillissement is uitgesproken van een lokale nachtclub. De volgende stap is kort onderzoek op de zoekmachines en bekende registers (met wie hebben we te maken). Nadat telefonisch gesproken is met de bestuurder, kan een afspraak worden ingepland voor bezichtiging van de locatie. In de auto en snel nog langs de Gamma om een extra zaklamp te kopen, volgens de bestuurder is er al een tijd geen prik meer. De club ligt er verlaten bij, reeds een half jaar eerder is op last van de burgemeester de vergunning ingetrokken, reden: een leeggeschoten Kalasjnikov. De deur gaat moeizaam open en binnen is het pikdonker. Het is alsof je een scene van een tv-serie binnenstapt: glazen met drank staan nog op tafels, een aantal lege ballonnetjes ligt op de grond, her en der staan wat waterpijpen en de vloer plakt van de (fris)drank. Ook zijn dan de kogelgaten in de muur, discoballen en glaswanden te ontwaren. Buiten de voordeur is een gat waar een explosief tot ontploffing is gebracht. Geen bemoedigende omgeving.
Intimidatiemiddel in de concurrentiestrijd
Je hoort het – helaas – steeds vaker, sluiting van een horecagelegenheid op last van de burgemeester door aangetroffen explosieven of andere geweldsincidenten. Het heeft iets onwerkelijks, maar helaas is het realiteit. De kosten van een handgranaat zijn laag (paar tientjes) en de gevolgen zeer groot, een uiterst effectief middel om de concurrent (direct of indirect) klein te krijgen. Inmiddels is het echter ook duidelijk dat de getroffen ondernemers niet allen bestaan uit schimmige dan wel criminele organisaties. Het zijn ook veelal eerlijke hardwerkende ondernemers die hier het slachtoffer van kunnen worden. Voor de betrokken ondernemers dus een uiterst vervelende situatie, die kan resulteren in een faillissement. Maar hoe zit het precies, wanneer je als horecaondernemer wordt geconfronteerd met explosieven voor je deur?
Beslissing van de burgemeester
Het voorhanden hebben van bijvoorbeeld een handgranaat is verboden op grond van de Wet Wapens en Munitie, het neerleggen ervan kan strafrechtelijk gezien worden als bedreiging met openlijk geweld (dat klinkt logisch). Hiermee is dus de openbare orde in het geding: de verantwoordelijkheid van de burgemeester. De burgemeester moet een afweging maken: openbare orde en veiligheid en belangen van de onderneming. Hij kan vervolgens besluiten tot het (tijdelijk) intrekken van een horecavergunning (en daarmee sluiting van de onderneming), dit is een bestuursrechtelijk besluit.
Omzet valt weg, kosten lopen door
De openbare orde en veiligheid is bij de belangenafweging veelal doorslaggevend, voor de betrokken ondernemers zijn dan de consequenties groot. De onderneming wordt feitelijk stilgelegd met als gevolg dat inkomsten uitblijven maar vaste lasten doorlopen (arbeidscontracten, huurcontracten, nutsbedrijven etc.). Daarnaast is er imagoschade en zal een gevoel van onveiligheid de lust van het ondernemen doen ondermijnen. Tegen een besluit (intrekken van een vergunning) kan een ondernemer (belanghebbende) bestuursrechtelijke stappen instellen (bezwaar tegen het besluit). Ook kan een kort geding procedure worden aangespannen bij de voorzieningenrechter om een voorlopige voorziening te treffen om (directe) sluiting af te wenden.
Belangenafweging
Gemeenten zijn niet immuun voor de problematiek van de ondernemers en proberen hierop een meer genuanceerd beleid mogelijk te maken. Dit betekent onder meer dat per incident een zorgvuldige afweging moet worden gemaakt van de specifieke omstandigheden. Specifieke omstandigheden zijn onder meer de historie (bedrijfsvoering) van de zaak, de (belastende) informatie van politie en afspraken die met de ondernemer kunnen worden gemaakt om toekomstige openbare orde incidenten te voorkomen (onder andere door het opstellen van een veiligheidsplan en medewerking aan het politieonderzoek) en de verwijtbaarheid van de ondernemer. In een procedure trekt de ondernemer echter meestal aan het kortste eind: de tent gaat (voorlopig) dicht.
Uitzonderingen: treft u een verwijt?
In een kort geding in Rotterdam besliste de rechter echter dat de betreffende onderneming weer na drie maanden open mocht, ondanks een aangetroffen granaat (op scherp) en andere explosieven. Een tweede verlenging van het besluit (om de zaak gesloten te houden) achtte de rechter niet nodig. De ondernemer kon niets worden verweten.[1] In een ander geval zou schending van de openbare orde niet in of vanuit de betreffende onderneming zijn ontstaan. Ook wordt gesteld dat het beschermen van de openbare orde en veiligheid in een horecagelegenheid uiteraard van groot gewicht is, maar sluiting van een horecagelegenheid een verstrekkend middel met grote financiële gevolgen voor de exploitant dat daarom alleen moet worden toegepast als er geen andere, minder verstrekkende maatregelen mogelijk zijn.[2]
Einde bericht
Voor de nachtclub in het faillissement was het einde bericht. Inmiddels is de locatie heropend maar met een andere exploitant en andere activiteiten.
Tips voor betrokken ondernemers:
- Blijf in gesprek met het lokale bestuur: ambtenaren, burgemeester en de politie, zorg dat men u kent;
- Probeer te achterhalen met welk doel u getroffen wordt: afpersing en/of concurrentiebestrijding? Het doel kan meewegen in hoeverre u zelf verwijtbaar hebt gehandeld. Als de ondernemer geen verwijt betreft heeft ook de gemeente een verantwoordelijkheid voor wat betreft het nemen van maatregelen;
- Bepaal welke maatregelen u kunt treffen om herhaling te voorkomen (zie ook de website en film van de KHN[3]). Betrek de gemeente bij de door u genomen maatregelen;
- Is de openbare orde wel echt verstoord door de gebeurtenis? U kunt overwegen het sluitingsbesluit aan te vechten.
De advocaat die de zaak kent
Bent u als horecaondernemer geconfronteerd met een dergelijke situatie of kampt u met een ander geschil? De sector Hotels en Hospitality van Hoens & Souren Advocaten heeft jarenlange ervaring in de horeca en het horecarecht. Neem contact op met Ernst Jan van de Velde.
[1] Rb. Rotterdam (vzr.) 7 juni 2018, ECLI:NL:RBROT:2018:4492