Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie

Turboliquidatie?: malafide ondernemers opgepast!

Nederland kent sinds 1994 de turboliquidatie[1], maar het is pas sinds een aantal jaren dat de turboliquidatie een vlucht heeft genomen. De turboliquidatie is een snelle, eenvoudige en goedkope wijze om een vennootschap zonder baten te ontbinden. Ook, of zelfs juist, als er nog schulden zijn in de vennootschap. Deze manier van ontbinden is vastgelegd in artikel 2:19 lid 4 Burgerlijk Wetboek en is een veelgebruikt middel om een vennootschap zonder een financiële afwikkeling (ook wel vereffening genoemd) te beëindigen.[2]

Anti Misbruikwet 2023

In tegenstelling tot de gewone vereffening van een vennootschap, kunnen bestuurders een vennootschap turboliquideren zonder daarvoor rekening en verantwoording af te leggen aan schuldeisers. Ook het bestaan van schuldeisers staat een turboliquidatie niet in de weg staat.[3]

De turboliquidatie is een prachtig middel voor een goed bedoelende ondernemer en bespaart de gemeenschap onnodige kosten, mits de ondernemer goede bedoelingen heeft en pech de oorzaak is van de liquidatie.

Helaas is de turboliquidatie de afgelopen jaren ook ontdekt door de malafide ondernemers en nu grijpt ons Parlement in[4]. De Tweede Kamer maakt zich zorgen over misbruik van de ontbinding zonder baten.

Misbruik door malafide bestuurders

De turboliquidatie is bij uitstek een geschikt middel voor frauderende bestuurders. De malafide bestuurder kan de baten van de vennootschap vóór de turboliquidatie wegsluizen, met het gevolg dat na de turboliquidatie de schuldeisers met lege handen achterblijven, tenzij die schuldeisers aannemelijk kunnen maken dat er sprake is van fraude. Die hobbel is vaak te veel moeite voor crediteuren en dus komt de malafide bestuurder ermee weg.

Turboliquidatie: kinderlijk eenvoudig

Het turboliquideren is zo kinderlijk eenvoudig dat het misbruik in hand werkt. De malafide bestuurder gaat naar de zeer klantvriendelijke site van de Kamer van Koophandel en zoekt op turboliquidatie en klikt op de link: Inschrijving ontbinding vennootschap, rechtspersoon of maatschap (kvk.nl) . Het formulier 17a verschijnt en kan worden ingevuld. Dat invullen kost ongeveer 3 minuten. Daarna is het een kwestie van printen, ondertekenen, een kopie legitimatiebesluit en een ontbindingsbesluit toevoegen en naar het Handelsregister sturen. In totaal kost het dus minder dan een half uur om een vennootschap te liquideren.

Het wetsvoorstel

Maar turboliquideren wordt in de toekomst mogelijk minder eenvoudig vanwege het wetsvoorstel tijdelijke wet transparantie en turboliquidatie (hierna: “het wetsvoorstel”). Onder dit wetsvoorstel worden nieuwe verplichtingen opgelegd aan bestuurders die een vennootschap willen turboliquideren.

Maar wat zijn nu deze verplichtingen, zult u zich afvragen. Het wetsvoorstel introduceert een verantwoordings- en bekendmakingsplicht voor bestuurders die een vennootschap willen turboliquideren.

Stap 1: deponeringsplicht

De verantwoordingsplicht van de bestuurders van een onderneming die op grond van artikel 2:19 lid 4 Burgerlijk Wetboek is ontbonden, vertaalt zich hoofdzakelijk in een deponeringsplicht.

Hiermee worden bestuurders verplicht binnen een termijn van tien dagen na de ontbinding van de vennootschap bepaalde stukken te deponeren bij het Handelsregister. De stukken die gedeponeerd moeten worden zijn:

• een balans en staat van baten en lasten over het boekjaar van ontbinding;
• een schriftelijke toelichting en opgave van redenen van het ontbreken van baten en het bestaan van eventuele schulden;
• een slotuitdelingslijst, als voorafgaand aan de ontbinding schuldeisers zijn voldaan ter afwikkeling van de vennootschap. Deze lijst vermeldt de totale bevoorrechte schuldeisers, door pand, hypotheek of retentierecht gedekte vorderingen, concurrente vorderingen, alsmede de daarop ontvangen uitkeringen en wat na voldoening van de schuldeisers van het vermogen is overgebleven; en
• ontbrekende jaarrekeningen over eerdere boekjaren voor zover er op grond van de wet een deponeringsplicht bestond waar nog niet aan is voldaan.

De deponeringsplicht zorgt ervoor dat turboliquideren niet enkel een kwestie wordt van een ‘papiertje’ invullen. Een goede voorbereiding is van belang alsmede het voeren van een deugdelijke administratie. Alleen dan kunnen de verplichte stukken worden gedeponeerd.

Stap 2: bekendmakingsplicht

Na deponering moeten de schuldeisers van de vennootschap – indien deze bestaan – terstond van de turboliquidatie op de hoogte worden gebracht. De wijze waarop, volgt niet uit het wetsvoorstel.

De bekendmakingsplicht is dus vormvrij en kan per brief, e-mail of zelfs mondeling geschieden. Overigens geldt deze plicht alleen wanneer de gegevens van de schuldeisers bij het bestuur bekend zijn. Het is van belang dat hier zorgvuldig mee wordt omgegaan. Een beroep doen op ‘dat weet ik niet’ kan negatieve gevolgen hebben voor bestuurders.

De gevolgen

Wanneer er gronden zijn om te veronderstellen dat de verantwoordings- en bekendmakingsplicht niet zijn nageleefd, kunnen schuldeisers met een machtiging van de kantonrechter inzage krijgen in de administratie van de ontbonden vennootschap.

Blijkt uit deze administratie dat onterecht is geturboliquideerd dan volgt een heropening van de vereffening of het faillissement van de vennootschap. De bestuurders worden in geval van faillissement met een curator geconfronteerd een mogelijk aansprakelijk gesteld voor de onterechte turboliquidatie. Daarnaast levert het onjuist invullen van formulier 17a het strafbare feit valsheid in geschrifte op (art. 225 Wetboek van Strafrecht)

Civielrechtelijk bestuursverbod

Blijft de onderneming achter met schulden dan maakt het wetsvoorstel het daarnaast mogelijk voor de rechtbank om op verzoek van het Openbaar Ministerie aan de (aangewezen) bestuurders langs civielrechtelijke weg een bestuursverbod op te leggen.

Dit is mogelijk wanneer de bestuurders:

• niet aan de voorgestelde deponeringsverplichting hebben voldaan,
• in aanloop naar de ontbinding doelbewust één of meer schuldeisers aanmerkelijk hebben benadeeld, of
• herhaaldelijk betrokken zijn geweest bij een ontbinding zonder baten met achterlating van schulden of bij een faillissement en hen daarvan een persoonlijk verwijt treft.

Een zwak punt van het wetsvoorstel is dat een duidelijke sanctie ontbreekt. Een malafide bestuurder of katvanger kan voor € 39,00 per maand een boekhoudpakket kopen en zelf de balans maken. Er is dus geen controle door een derde of de balans wel een getrouw beeld geeft van de staat van de vennootschap.

Daarnaast is er wel een verplichting om de crediteuren te informeren, maar die verplichting is in de eerste plaats vormvrij en er staat geen sanctie op. Bovendien, een civielrechtelijk bestuursverbod bestaat al langer binnen ‘insolventieland’ en lijkt niet bijzonder effectief te zijn in het bestrijden van fraude en malafide bestuurders.

Bewijslastverdeling: aansprakelijk tenzij…

Om misbruik tegen te gaan zou, analoog aan artikel 2:248 lid 2 jo lid 1 Burgerlijk Wetboek, de bewijslast anders kunnen worden verdeeld, dat als toch baten aanwezig waren of de crediteuren niet zijn geïnformeerd, vaststaat dat oneigenlijk gebruik is gemaakt van artikel 2:19 lid 4 Burgerlijk Wetboek en dat de bestuurder aansprakelijk is voor het tekort in de boedel, tenzij de bestuurder kan aantonen dat sprake is van een onbelangrijk verzuim of dat niet aan hem te wijten is dat er nog baten waren dan wel dat het oneigenlijke gebruik niet aan hem te wijten is.

Wetgevingsproces

Momenteel is het wetsvoorstel in behandeling bij de Tweede Kamer. Bekijk hier de status van de Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie en volg het wetgevingsproces.

Conclusie

Het wetsvoorstel maakt het ingewikkelder voor bestuurders om een vennootschap te turboliquideren. De nieuwe regels verplichten bestuurders om open kaart te spelen en verantwoording af te leggen aan de schuldeisers.

Dit zorgt ervoor dat het voeren van een gedegen en volledige administratie nog belangrijker is geworden alsmede open en transparante communicatie naar de schuldeisers.

Doen zij dit niet dan kan een faillissement, aansprakelijkheid en zelfs een verbod om te besturen volgen.

Vragen?

Heeft u naar aanleiding van dit bericht of over het ontbinden van een vennootschap in het algemeen vragen? Neem dan contact op met onze specialisten op het gebied van ondernemingsrecht.

Dit artikel is geschreven door Mirjam den Haan en Frederik Barthel.

Geralateerde blogs

• Vennootschap na turboliquidatie failliet verklaard
• Stoppen met onderneming: hoe dan?

[1] Kamerstukken II 1991/92, 22 482, nr. 3 (MvT), p. 2.
[2] Kamerstukken II 2019/20, 29911, nr. 253 en de bijbehorende bijlage ‘Analyse turboliquidaties’.
[3] HR 18 december 2015, ECLI:NL:HR:2015:3636.
[4] Kamerstukken vergaderjaar 2021-2022, 36172, nr 3